تاریخچه سازدهنی مربوط به ۱۱۰۰ سال قبل از میلاد است. اولین سازدهنی جهان در کشور چین ساخته شد که ظاهر بسیار متفاوتی با ساز دهنی کنونی دارد. سازدهنی اولیه از جنس بامبو بوده و ترتیب ظاهری بامبو های آن به شکل یک دایره با یک نی مخصوص برای راحتی خواننده بود. بنابراین سازدهنی یکی از انواع موسیقی های سنتی قاره کهن می باشد. سازدهنی برای اولین بار در اواخر قرن هجدهم به اروپا معرفی شد و به سرعت به محبوبیت رسید. شاید برایتان جالب باشد که بدانید نام اولین سازدهنی شنگ بود و چینی ها معتقد بودند که با نواختن آن به آرامش می رسند.
تاریخچه سازدهنی در آمریکا
تاریخچه سازدهنی در آمریکا مربوط به اروپا می شود. یعنی آمریکا از طریق اروپا توانست تا با ساز متفاوتی آشنا شده و البته این ساز به یکی از محبوب‌ترین سازها تبدیل شد. هارمونیکا در اروپا بسیار معروف بود و افرادی مانند Stevie Wonder توانستند در ۱۳ سالگی نواختن آن را بر روی صحنه ی کنسرت‌ها آغاز کنند. برخی از مورخان معتقدند که توسعه شنگ و یا هارمونیکا توسط یک پزشک و فیزیکدان هلندی انجام گرفت. این پزشک در سال ۱۷۸۰ میلادی دستگاهی برای آسان سازی گفتار انسان اختراع کرد.
دستگاه اخیر به نام ماشین سخنگو معروف شد که از طریق آن، بهبودسازی سازدهنی انجام گرفت. در طی سال های بعدی طراحی های جدیدی از این ماشین سخنگو انجام می‌گرفت تا در نهایت در سال ۱۸۲۰ اولین سری از هارمونیکا وارد بازار شد.
تاریخچه سازدهنی در آمریکا از یک آلمانی آغاز می‌شود. یعنی یک ساعت فروش آلمانی به نام Matthias Hohner در تاریخ ۱۸۵۷ به آمریکا مهاجرت کرد و اولین شرکت سازدهنی را تاسیس نمود. شرکت Hohner از ابتدای تاسیس تاکنون بهترین برند سازدهنی در دنیا باقی مانده است. یک تفنگدار دریایی آمریکایی به نام Jerry Murad در سال 1944 توانست گروهی به نام هارمونیکات تشکیل دهد. گروه اخیر آهنگ ها را به فرمول خاصی می‌نواخت که در نهایت در سال 1947 فروش زیادی را برای آهنگ Peg O’ My Heart ثبت کرد.
آیا ویژگی های منحصر به فردی در تاریخچه سازدهنی وجود دارد؟
فقط قدمت تاریخچه سازدهنی در بیشتر منابع تاریخی ذکر شده است. اما نکات فنی و اصلاً فلسفه ی اختراع سازدهنی به طور صریح بیان نشده است. اما اجازه دهید برخی از نکات فلسفی که در منابع تاریخی برای این ساز وجود دارد را برایتان ذکر کنیم. اولین نکته مربوط به نوع نواختن این ساز می شود. ساز دهنی تنها سازی است که انگشتان در نواختن آن هیچ نقشی ندارند. اما در اکثر سازهای دیگر باید از انگشتان استفاده کرد تا بتوان آهنگی را نواخت. چینی‌ها معتقدند که هارمونیکا یا همان شنگ صدای انسان برای صحبت با طبیعت است. بر همین اساس نیازی به انگشتان نیست و فقط باید از تارهای صوتی خودتان استفاده کنید.
دومین نکته انحصاری که همیشه در تاریخچه سازدهنی رعایت شده است، نوع ساختار آن می باشد. تمام سازهای دیگر برای نواختن باید ثابت و بدون حرکت باشند، اما هارمونیکا باید دائماً حرکت کند. حفظ ساختمان هارمونیکا حتی در تکامل آن در اروپا و آمریکا نیز رعایت شد و بدون هیچگونه تغییری باقی ماند. نکته سوم و انحصاری هارمونیکا این است که با دم و بازدم نواخته می شود. اما سایر سازهای بادی که از نفس برای نواختن آنها استفاده می‌شود فقط از مکانیسم بازدم یا دمیدن برخوردارند. آخرین نکته نیز مربوط به نوع نواختن در حین استفاده از ساز است. هارمونیکا تنها سازی است که موسیقی آن در حین نواختن توسط نوازنده دیده نمی شود.
آیا اتفاق غم انگیزی در تاریخ هارمونیکا وجود دارد؟
سانی بوی ویلیامسون یکی از مشهورترین نوازندگان هارمونیکا در تاریخ است. او در طی سال های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۷ توانست حس و حال بسیار خوبی با سازدهنی برای آمریکایی ها ایجاد کند. این موضوع در حالی بود که آمریکا در طی آن سال‌ها درگیر جنگ و بحران اقتصادی بود. بنابراین آهنگ های سانی بوی ویلیامسون موجب بهبود حال مردم میشد. اما مرگ او در سال ۱۹۶۸ باعث ناراحتی و غم شدید مردم شد که می‌توان آن را یک روز غم انگیز در تاریخچه سازدهنی بدانیم.
منابع:
