« فرانتس اشمل » انقلابی در نوازندگی سازدهنی

فرانتس اشمل Franz Chmel و انقلابی در نوازندگی سازدهنی است و هنرش متعلق به آن دسته از نوازندگان است که اجرای موسیقی کلاسیک با این ساز را باور داشته و دارند. او با شکستن متدهای قراردادی، تکنیک بدیعی خلق کرد و امکان نواختن مشکل ترین قطعاتی را که حتی غیرممکن به نظر می رسید، فراهم نمود. چیره دستی او در نواختن این ساز به استعداد ذاتی اش برنمی گردد، بلکه نتیجه سالها سخت کوشی، ممارست و تجربه اوست.

فرانتس اشمل در فوریه سال 1944 در اطریش متولد شد. از سن شش سالگی به همراه برادرانش نواختن سازدهنی را به صورت خود آموز آغاز کرد. در هشت سالگی وارد مدرسه موسیقی شد و در آنجا به نواختن آکاردئون و گیتار مشغول شد. در سال 1965 به ناگهان سازدهنی را کنار گذاشت و تصمیم گرفت بر حرفه اش به عنوان تعمیرکار شرکت راه آهن اطریش ، متمرکز شود. در همین سال او از همسر اولش جدا شد.
پس از آشنایی با همسر دومش بریجیتا Brigitta ، که یار و هم قدم فرانتس در تمام مراحل زندگی بود، بر اثر تشویق های بیش از حد او، مجددا نوازندگی را از سر گرفت و این بار با نگاهی نو به این کار پرداخت. اشمل در سال 1987 به همراه برادرانش هلموت و اگن یک گروه سه نفره سازدهنی (تریوی سازدهنی) تشکیل داد و توانست در نخستین حضورش در فستیوال موسیقی WCH Helmond در هلند مقام اول را کسب نماید و عنوان دومین سولویست را برای فرانتس اشمل به ارمغان آورد . در سال 1989 با جیمر مودی James Moody نوازنده، آهنگساز و رهبر ارکستر برجسته انگلیسی تبار آشنا شد. مودی که تا آن زمان سابقه هم نوازی با تامی رایلی Tommy Reilly ستاره بی بدیل نوازندگی سازدهنی را دارا بود، پس از شنیدن صدای سازدهنی فرانتس در کمال ناباوری به او گفت : ” به نظر می رسد از یک کره دیگر آمده باشی، شیوه نوازندگی ات مافوق تصور است !”

فرانتس به تلاش هایش با هدف از میان برداشتن محدودیت های این ساز، ادامه داد و در نواختن ساز دهنی به پیشرفت عظیمی دست یافت. صدایی که از نواختن این ساز توسط او به گوش می خورد، غیرقابل باور بود و تا آن زمان هیچ کس صدایی مشابه از این ساز نشنیده بود. او بر خلاف نوازندگان دیگر که از دستشان برای تولید ویبراتوها کمک می گرفتند، با استفاده از زبانش این کار را انجام می داد. فرانتس اشمل با اجرای قطعاتی که حتی خبره ترین نوازندگان سازدهنی در آن زمان نواختن آنها را با این ساز امری غیرممکن تلقی می کردند، به شهرت دست یافت.
در این سال ها اشمل روزانه 4 ساعت به تمرین می پرداخت و در ضمن به فعالیت حرفه ای خود در شرکت راه آهن اطریش ادامه می داد. او در سال 1989 موفق شد اولین آلبومش را با عنوان ” Zigeunerweisen ” عرضه نماید. او به تمارین روزانه اش شدت بیشتری بخشید و تقریبا شش ساعت از روز را به این امر اختصاص می داد. در سال 1994 دومین آلبومش را با عنوان Fantasia Baroque روانه بازار کرد. . بعد از انتشار بسیار موفق این آلبوم بود که در سال 1996 تصمیم گرفت از کارش در شرکت راه آهن کناره گیری کند و مابقی عمرش را به تمرین و پیشرفت دادن سازدهنی در موسیقی کلاسیک اختصاص دهد. علاوه بر جیمز مودی بسیاری از آهنگسازان برجسته دیگر نیز برای او آهنگ های مختلفی ساخته اند

او در ژوئیه سال 2001 یک سمینار شش روزه با موضوع سازدهنی، در اطریش برگزار کرد و در ماه مه سال 2004 متن کامل این سمینار با عنوان ” هم نوایی سازدهنی با ارکستر” عرضه شد .
در مقدمه این متن به نقل از او، خطاب به نوازندگان جوان آمده است :

” اصولا نداشتن استعداد در زمینه نوازندگی را بهانه ای بیش نمی دانم و معتقدم استعداد من در این زمینه مطلقا بیش از شما نیست. تنها تفاوتی که وجود دارد به توانایی ام در برخورد با مشکلات بنیادین در نواختن قطعات مختلف با این ساز بر می گردد که تا اندازه ای حرفه ای تر از برخورد شماست. ”

رابطه طبیعت، محیط و شخصیت با صدا و آواز
۱- صداهایی که در طبیعت کوهستانی و سرد تربیت و پرورش یافته‌اند ، صداهایی هستند با قدرت و صلابت و محکمی. به‌خاطر این‌که سرد و کوهستانی بودن طبیعت بر جسم انسان‌هایی که در آن زندگی می‌کنند، تاثیر گذاشته و آنها را تبدیل به مردمانی توانمند و باقدرت، دارای نیروی بدنی مضاعف نموده و صدا نیز از این توانمندی و نیروی مضاعف تاثیر می‌پذیرد. مثل: مناطق آذربایجان کشورمان ایران
۲ – صداهایی که در طبیعت معتدل و مرطوب پرورش می‌یابند، صداهایی هستند نرم و لطیف . به این خاطر که طبیعت با شرایط معتدل و مرطوب، بدن را به صورت نرم و لطیف در می‌آورد و حنجره نیز چون بخشی از این جسم است، تحت تاثیر این عامل مهم قرار می‌گیرد. مثل: مناطق شمال میهن‌مان ایران.
۳ – و اما صداهایی که در طبیعت گرم و خشک تربیت یافته اند، صداهایی هستند با سوز خاص که نشان از انسان‌هایی دارد که با صبوری و رنج و زحمت فراوان، زندگی روزمره و طبیعی خود را می‌گذرانند و این زحمت زندگی به حنجره و در نهایت به صدایی که از آن تولید می شود نیز تاثیر مستقیم می‌گذارد. مثل: مناطق کویری و جنوب وطن‌مان ایران.