آشنایی با سبک موسیقی بلوز
بلوز گونه موسیقی سازی و آوازی است که ریشه در آوازهای بومی سیاه پوستان آمریکایی دارد و ریشه آن به فرهنگ موسیقی آفریقای غربی می رسد.
به عقیده برخی موسیقی شناسان، تعریف ساده ای که برای این سبک ارائه می شود از این قرار است: « توالی آکوردهای 1، IV و 5 در یک قالب کلی ۱۲ تایی که معمولا ریتمی ۴/۴ دارد و از گام خاصی به نام پیمانه بلوز Blues Scale استفاده می کند. » هرچند که گونه های متفاوتی از این گام وجود دارد و نوع متداول آن معمولاً یک گام پنج مایه ای است که در آن نتهای معروف به Blue notes وجود دارد.
برخی بلوز را موسیقی رنج و درد و حرمان سیاهان مهاجر افریقا به امریکا میدانند. ولی حقیقت این است که نه این تغریف احساسی و نه هیچیک از تعریف های دیگر تعریفی جامع برای سبک موسیقی بلوز نیست و برای طرفداران و شنوندگان موسیقی که شناخت آنها نسبت به موسیقی از ادراک شخصی شان حاصل می شود، موسیقی بلوز تعریف دشوار و پیچیده ای دارد.
مارتین اسکورسیزی فیلمساز امریکایی یک مستند هفتگانه در مورد موسیقی بلوز و تاریخ آن را _ به کمک کارگردانانی چون کلینت ایستوود و ریچارد پیرس _ ساخته است، در مورد این موسیقی گفته است: « واقعا اگر می توانستم گیتار [بلوز] بنوازم، هرگز فیلمساز نمی شدم. وقتی بچه بودم، اطرافم پر بود از صدای موسیقی. آن زمان می شد همه نوع موسیقی راشنید. از ترانه های فولکوریک ایتالیایی گرفته تا ترانه های کانتری و وسترن … اما وقتی به صدای خوانندگانی چون Lead Belly، John Lee Hooker، Muddy Waters و یا Blind Lemon Jefferson گوش می دهی، با آن به حرکت در می آیی، قلبت به تپش می افتد و تحت تأثیر مایه های عاطفی نیرومند و بی پیرایه آن قرار میگیری که درست اعماق روح و روان تو را نشانه رفته است. بلوز یعنی همین. »
تاریخچه بلوز
آغاز موسیقی بلوز باز می گردد به میانه های سده ۱۹ و مهاجرت سیاه پوستان افریقایی _ عمدتاً به نواحی جنوب و جنوب شرقی امریکا . گفته می شود که در کشتزارهای جنوب، زمانی که سیاهان برده از طلوع خورشید تا غروب به کارهای سخت و طاقت فرسا مشغول بودند، ناراحتی خود را با سر دادن ملودیهای خود ساخته بصورت فریاد ابراز می کردند که این آوازهای دسته جمعی بصورت پرسش و پاسخ بین دو یا چند گروه از کارگران را فریادهای مزرعه ای Field Hollers می گفتند. اصولا به همین دلیل، یکی از بارزترین شناسه های موسیقی بلوز، پرسش و پاسخی بودن ترانه و ساز و همچنین فی البداهه بودن نوازندگی در آن است. بعدها و پس از آزادی برده ها این آوازخوانی در اجتماعات و حتی در کلیسا دنبال شد و به تدریج با آشنا شدن با سازهای اروپایی آنها گیتار، ساز دهنی و پیانو را در موسیقی خود به کار بردند تا به موسیقی خود شکل و فرم بیشتری بدهند.
پیدایش بلوز
در سال ۱۹۰۳ و.سی هندی W.C.Handy که در آن زمان رهبر یک ارکستر موسیقی جاز بود در یک ایستگاه قطار کاملاً خلوت در نزدیکی می سی سی پی در انتظار قطار نشسته بود. به دلیل تاخیر چند ساعته قطار، هندی روی نیمکت چوبی ایستگاه قطار به خواب رفت. ناگهان با صدایی از خواب بیدار شد و خود را یکه و تنها رودررو با سیاه پوست قوی هیکلی دید که در کنار او نشسته و ترانه ای در مورد رفتنش به جنوب، بصورت فی البداهه می خواند. مرد لبه چاقو را روی سیمهای گیتارش می لغزاند و گیتار می نواخت. او یک خط از شعرش را سه مرتبه و با آکوردهای مختلف میخواند و با گیتار به آن جواب می داد.
هَندی بعدها اذعان کرد:” این عجیب ترین و مرموزترین چیزی بود که تا به آن روز شنیده بودم” و آنچه مرد سیاه پوست می خواند چیزی نبود جز Blues.
در ۱۹۱۲، هندی که شیفته موسیقی بلوز شده بود، آغاز به جمع آوری، تدوین و انتشار نتهای موسیقی بلوز کرد. انتشار دو اثر “Memphis Blues” در این سال و در پی آن “St.Louis Blues” در سال ۱۹۱۴ با پذیرش همگانی مردم روبرو شد و موجب محبوبیت بیشتر آن در چرخه موسیقی امریکا شد.به این ترتیب موسیقی بلوز رسماً زاده شد و به جرئت می توان گفت که تولد رسمی خویش را مدیون هندی بود.
طی سالهای اولیه سده بیستم، موسیقی بلوز به تدریج به تگزاس، لویزیانا، میسی سیپی و حتی سواحل غربی گسترش یافت به گونه ای که ناحیه دلتای میسی سیپی تبدیل به مهد شکل گیری سبکی از موسیقی بلوز شد که به بلوز دلتا Delta Blues معروف است و امروزه اصیل ترین و تأثیرگذارترین سبک بلوز بشمار می آید.
در سال ۱۹۲۰، Mamie Smith که اولین خواننده زن بلوز بود، با اجرای ترانه ای به نام بلوز دیوانه Crazy Blues این سبک موسیقی را بیشتر مطرح نمود.
