عناصر موسیقی عبارت‌اند از:
__ تن Tone اصلیترین عنصر موسیقیایی صدا است، صدا پدیده ای فیزیکی-روانی که از طریق ارتعاش در فضا از گوش به مغز منتقل می‌شود. در صورتی که ارتعاشات اگر ریتمیک و خوشایند باشند دارای شخصیت موسیقی هستند، در غیر این صورت _ ریتمیک نبودن _ به آن‌ها اصطلاحا نویز Noise گفته می‌شود.
__ ملودی یکسری تن معنی‌دار، مکمل، برانگیزنده احساس و دارای بافت است که اگر تنها باشد «مونوفونیک» (تک‌صدایی) و اگر توسط ماده هارمونیک فرعی (آکورد) همراهی شود بافت «هوموفونیک» (هم‌صدایی) خوانده می‌شود. هنگامی که دو ملودی یا بیشتر دارای اهمیت کم و بیش یکسان، همزمان به صدا درآیند بافت به دست آمده را «پولی‌فونیک» (چندصدایی) می‌نامند. لازم به توضیح است که ملودی مایه اصلی موسیقی بوده و در تعریف عبارت از اصوات موزون و متوالیی است که شنیده می‌شوند.
__ ریتم؛ ریتم، روح موسیقی و سازمان دهنده آن است که با ضرباهنگ‌ها زمان و فضا را در موسیقی تقسیم می‌کند. ریتم که در واقع می‌توان آن را توالی ضربات آهنگ دانست برای موزون کردن نوای موسیقی به کار می‌رود.
__ هارمونی؛ اثر شنیدن تنها در ترکیب و یا هنر به‌کارگیری ترکیب اصوات انسانی و آلات و ابزار موسیقی است. در هارمونی دستورها و قواعد مدونی وجود دارد که بین اصوات مختلف در یک قطعه چندصدایی توافق برقرار می‌کند.
انواع موسیقی
موسیقی را می‌توان بر اساس ملاک‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
الف) کلام؛ بر این اساس موسیقی به دو دسته باکلام و بی‌کلام تقسیم می‌شود:
1. موسیقی باکلام: مجموعه‌ای است که در آن ساز یا سازها همراه با خواننده یا گروه خوانندگان یک اثر موسیقی را اجرا می‌کنند.
2. موسیقی بی‌کلام: مجموعه‌ای است که به کمک ساز یا گروهی از سازها، ایده و احساس مورد نظر بیان می‌گردد.
ب) منبع؛ از آنجا که نغمه و آهنگ‌های موزون که در مفهوم موسیقی وارد شده است اختصاص به نغمه‌های به‌دست آمده از استعمال آلات موسیقی نداشته، بلکه نغمه‌های انسانی را نیز شامل می‌شود، می‌توان موسیقی را بر اساس منبع و محل تحصیل آن به دو دسته تقسیم کرد:
1) سازی: موسیقی که از آلات موسیقی به دست می‌آید.
2) آوازی: نغمه‌های موزونی که انسان با استفاده از صدای خود تولید می‌کند. البته باید دانست که برخی صوت انسانی را از مقوله موسیقی خارج می‌دانند و این در حالی است که ظاهر متون و تعاریف علمی موسیقی شامل آن می‌شود.
ج) فرم؛ فرم‌های مختلفی از موسیقی وجود دارند که بنا به ضرورت نیازهای اجتماعی در جوامع گوناگون پدید آمده و رشد و توسعه یافته‌اند.
معروف‌ترین این فرم‌ها که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:
1– موسیقی نظامی:
این نوع موسیقی که با کمک ساز‌های پرصدا و قدرتمند اجراء می‌گردد برای تحریک حس میهن‌پرستی، ایجاد احساسات خاص وطن‌خواهی، ایجاد شجاعت، تهور و غرور ملی استفاده می‌شود.
2– موسیقی مذهبی:
موسیقی‌های مذهبی عموماً آهنگ‌های سنگین و موقری هستند که در مساجد، کلیساها و عبادتگاه‌ها اجرا می‌شوند. از جمله این موسیقی‌ها، موسیقی کلیسایی یا روحانی است که بیشتر به منظور ایجاد حس دولتی و شفقت و همین‌طور حس نوع‌دوستی، خداجویی و حالات روحانی و معنوی ساخته و اجراء می‌شوند. شایان ذکر است که امروزه موسیقی مذهبی ایرانی نیز از جمله موسیقی‌های مذهبی است که به طور کلی می‌توان آن را به سه بخش تقسیم کرد:
أ. انواع موسیقی و سرودهای مذهبی که الهام گرفته از روحیات و خصوصیات مذهبی مردمند
ب. موسیقی استفاده شده در تعزیه خوانی، روضه خوانی، نوحه خوانی و عزاداری‌ها
ت. انواع تک خوانی بدون ساز که در خواند مناجات نامه‌ها، مرثیه‌های، اجرای اذان و تلاوت قرآن با آهنگی مطبوع و دلنشین صورت می‌گیرد.
3– موسیقی فولکلوریک (محلی):
این نوع موسیقی دربرگیرنده قطعات، آهنگ‌ها، آوازها و ترانه‌هایی است که مربوط به مردم یک منطقه و محل خاص که بیشتر در مناطق دور از شهرها زندگی می‌کنند، می‌باشد. مانند موسیقی محلی لری یا کردی.
4– موسیقی پاپ:
این نوع موسیقی از نواهای ساده و زودفهمی تشکیل گردیده که دربر دارنده ترانه‌ها و تصنیف‌هایی است که اکثر مردم جامعه به‌سادگی آن را فرا می‌گیرند. موسیقی پاپ معمولاً فاقد ریشه‌ای پابرجا و رابطه‌ای بنیانی با مسائل عمده اجتماعی است و همراه مسائل و حوادث زودگذر و پدیده‌های کم‌عمر جامعه به وجود می‌آید و پس از مدتی که مسأله مورد بحث اعتبار خود را از دست داد، این فرم موسیقی هم موضوعیتش را از دست می‌دهد و فراموش می‌شود.
5– موسیقی کلاسیک:
موسیقی کلاسیک اصطلاحاً به موسیقی علمی اروپایی اطلاق می‌گردد که حدوداً شامل آثار آهنگسازان قرون هفدهم و هیجدهم میلادی می‌شود. این نوع موسیقی که در آن عامل زیبایی و تناسب حرف اول را در مقام بیان احساس می‌زند، در مقابل موسیقی رمانتیک، قرار می‌گیرد که پس از موسیقی کلاسیک شکل گرفت.
6– موسیقی مدرن:
این نوع موسیقی که حدوداً از اواسط قرن نوزدهم بنیان گذاشته شد فارغ از قوانین مسلم کلاسیک بوده و آهنگساز با آزادی عملی بیشتری به نوشتن موسیقی می‌پردازد.
7– موسیقی الکترونیک:
این موسیقی که از پدیده‌های قرن بیستم می‌باشد از ابزارهای مدرن و پیچیده الکترونیکی بهره گرفته و سعی می‌کند تا بیانی افکتیو را در قالب موسیقی نمایان سازد.
8– موسیقی سنتی:
این نوع موسیقی ریشه در سنت قومی ملت‌ها و تمدن‌ها با فرهنگ‌های متغیر شده یا پیشرفته شده دارد. به طور کلی موسیقی مدون و کلاسه شده هر ملتی را که شامل خصایص عمومی موسیقی‌های آن ملت باشد را موسیقی سنتی می‌گویند.
موسیقی سنتی هر کشور از نواهای مشخص و معینی تشکیل یافته که با شیوه‌ای خاص اجرا و عرضه می‌گردند. به طور مثال موسیقی سنتی ایرانی مجموعه‌ای بزرگ از آهنگ‌های کوچک است که با ترتیب و نسبتی خاص کنار همدیگر قرار گرفته و کلیتی بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهند.
9– موسیقی کامپیوتری: این نوع موسیقی از کامپیوتر در زمینه ساخت موسیقی بهره می‌گیرد.
لازم به ذکر است در کنار این فرم‌های نه‌گانه با فرم‌های دیگری از موسیقی نیز روبرو می‌باشیم که از این میان می‌توان به موسیقی یکنواخت، موسیقی توصیفی، موسیقی دراماتیک، موسیقی باستانی، موسیقی نمایشی، موسیقی الکترواکوستیک، موسیقی تصادفی و موسیق جاز (موسیقی سیاهان آمریکایی) اشاره کرد.
برگرفته از صفحه کلید سل
